با گسترش روز افزون استفاده از آسانسور در معماری ساختمان، اما هنوز هم طراحی راه پله که یکی از اجزای اصلی ساختمان است از اهمیت بالایی برخوردار است.
جنس سنگ، مدل پله، تعداد، ابعاد و ارتفاع پله از موارد مهم در ضوابط اجرای راه پله بوده که در این مقاله بطور مفصل در مورد هر یک توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
معرفی راه پله
اصولا طراحی راه پله برای ساختمان‌های فاقد آسانسور اهمیت ویژه ای داشته و باید از کیفیت مطلوب برخوردار باشند.
در ادامه با انواع راه پله آشنا می‌شویم.
اجزای راه پله
همانطور که گفته شد راه پله خود از اجزای مختلفی تشکیل شده است.
پله، خیز پله، سطح شیبدار، نرده، آب چکان و پاگرد همگی باهم تشکیل راه پله را می‌دهند.
از این ۶ پارامتر پله، سطح شیبدار و پاگرد جزو اجزای اصلی راه پله و سه پارامتر دیگر جزو اجزای فرعی راه پله محسوب می‌شوند.
این المان‌ها باید به گونه ای در کنار هم قرار بگیرند تا علاوه بر زیبایی بصری، ایمنی و امنیت ساکنین ساختمان را نیز تامین کنند.
همچنین در طراحی راه پله باید به راحتی استفاده از آن خصوصا برای افراد ناتوان و کودکان توجه کرد.
- پله: ارتباط بین دو سطح غیر هم ارتفاع از طریق پله صورت می‌گیرد.
- سطح شیبدار: عنصر اصلی راه پله که پله‌ها روی این سطح بنا می‌شوند.
- پاگرد: محلی تعبیه شده برای استراحت بین ردیف پله‌ها و تغییر مسیر و چرخش راحت تر کاربران.
- آب چکان: المانی فرعی که به منظور خروج آب طراحی شده است.
- نرده: این المان که دور تا دور پله‌ها را احاطه کرده است، علاوه بر حفظ امنیت کاربر، نقطه اتکایی برای بالا رفتن و پایین آمدن راحت تر از پله‌ها می‌باشد.
- خیز پله: به شیبی که به کاربر اجازه رفتن از پایین به سمت بالا را می‌دهد خیز پله گفته می‌شود.
انواع راه پله
راه پله به دو دسته شکل ظاهری و مصالح استفاده شده تقسیم بندی شده، که از لحاظ شکل ظاهری نیز به دو مدل مستقیم و مارپیچ دسته بندی می‌شود.
پله‌های مستقیم
طراحی اینگونه راه پله همانطور که از نامش پیداست بصورت مستقیم بوده و به هیچ عنوان پیچ ندارد.
عرض کف پله‌های استفاده شده در راه پله مستقیم عموما ۳۰ سانتی متر بوده و مستطیل شکل هستند.
لازم به ذکر است طول راه پله مستقیم بیشتر از مارپیچ است. بنابراین از راه پله مستقیم برای ساختمان‌هایی با زیر بنای زیاد استفاده می‌شود.
خود راه پله مستقیم نیز به ۵ مدل تقسیم بندی می‌شود:
- پله مستقیم یک طرفه:
- پله دو طرفه(پاگرد وسط و دو بازو):
- پله دو طرفه(پاگرد وسط و سه بازو):
- پله سه طرفه(دو پاگرد و سه بازو):
- پله چهار طرفه
پله‌های مارپیچ
نوع دیگر راه پله، پله‌های مارپیچ بوده که خود به سه دسته پله با پیچ کامل، پله با پیچ قائم و پله با پیچ تزئینی تقسیم بندی می‌شود.
- پله با پیچ کامل:
- پله با پیچ قائم:
- پله با پیچ تزئینی:
انواع پله در نقشه و علائم
بطور کلی نقشه راه پله به صورت برش، پلان و نرما ترسیم می‌شود. در ادامه با اجزای اصلی پله در نقشه خوانی آشنا می‌شویم.
- تعداد پله: بستگی به ارتفاع طبقه دارد. هر چه ارتفاع بیشتر باشد، به همان نسبت تعداد پله‌ها افزایش پیدا می‌کند. ۱۶ الی ۲۰ عدد تعداد پله مناسب در ساختمان‌های مسکونی است.
- حجم پله: حجم پله به ضخامت سقف زیر یک ردیف پله گفته می‌شود. این مساحت از وزن تیرآهن به اضافه ۴ به دست می‌آید.
- ارتفاع پله: ارتفاع بین ۱۲ تا ۲۰ سانتی متر که نشان دهنده فاصله عمودی کف دو پله متوالی است.
- پاگرد پله: محلی برای استراحت فرد که عرض آن باید برابر عرض پله یا بیشتر از آن باشد.
- کف پله: سطحی که پا روی آن گذاشته می‌شود کف پله نامیده شده و معمولا تعداد آن همیشه یکی کمتر از تعداد پله‌ها در نظر گرفته می‌شود. رایج ترین اندازه کف پله بین ۲۲ تا ۴۰ سانتی متر است.
- طول پله: طول پله از جمع کل کف پله‌ها منهای یک به دست می‌آید.
- زاویه پله: هر چه اندازه کف پله بیشتر و ارتفاع پله کمتر باشد، شیب یا زاویه پله کمتر و هر چه اندازه کف پله کمتر و ارتفاع پله بیشتر باشد زاویه پله بیشتر است. بهترین زاویه پله برای طراحی راه پله‌های ساختمان‌های مسکونی ۳۰ درجه است.
- گونه پله: به سطوح کنار پله، گونه پله گفته می‌شود.
- عرض پله: فاصله بین گونه‌های پله، عرض پله نامیده می‌شود. متداول ترین اندازه عرض پله در ساختمان‌های مسکونی بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است.
- بازوی پله: در نظر گرفتن مساحت کل پله‌های پشت سر هم(حداقل سه پله) تعریف بازوی پله است.
- چشم پله: به فاصله بین دو بازوی پله، چشم پله گفته می‌شود. حداقل اندازه مجاز برای چشم پله ۲۰ سانتی متر است. چشم پله در تمامی راه پله‌ها به جز پله‌های یک طرفه و پله یک چهارم در گردش وجود دارد.
اصول اصلی ساخت راه پله
ساخت پله به طرق گوناگون و متریال مختلف از جمله چوب، فلز، تیرآهن، طاق ضربی و بتن مسطح انجام می‌شود.
برخی اوقات معماران برای افزایش سرعت انجام کار از پله‌های پیش ساخته استفاده می‌کنند.
اما پله‌های درجا ساخته شده از آجر، سنگ و بتن است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
- پله سنگی: این مدل پله یا به صورت سنگ‌های یکپارچه تراشیده شده و بر روی یکدیگر قرار می‌گیرند، یا بر روی طاق ضربی و بتنی ساخته شده نصب می‌شوند. ضخامت سنگ کف پله نصب شده روی طاق‌های ضربی یا بتنی ۵ سانتی متر و سنگ پیشانی ۳ سانتی متر در نظر گرفته می‌شود. از تخته سنگ‌های تراشیده شده عموما برای ایجاد راه پله در فضای خارجی ساختمان استفاده می‌کنند.
- پله بتنی: برای اجرای پله بتنی ابتدا عملیات آرماتوربندی انجام شده، سپس پس از بتن ریزی و ساختن قالب بتن، پله‌ها بر روی آن نصب می‌شوند. پله بتنی به صورت گردون، دایره، نیم دایره، پیچ و حلزونی قابل اجرا است.
- پله آجری: آجرهایی که بوسیله ملات ماسه و سیمان در کنار همدیگر قرار می‌گیرند تشکیل پله آجری می‌دهند. این کار به صورت نما و هره چینی انجام می‌شود. بندکشی از جمله کارهای مهم پس از اجرای پله آجری است.
پله موزائیکی: برای این کار ابتدا باید طاق ضربی را بنا نموده، سپس پله‌های پیش ساخته موزاییکی را یکی یکی از پاین به بالا نصب کنند. اولین پله باید طوری قرار بگیرد که خط ترسیم شده روی دیوار کاملا عمود بر خط مسیر پله باشد. همچنین کف پله باید تراز شود. معماران عموما به منظور نگهداری کف پله، از یک تکه آجر زیر پله استفاده می‌کنند.
راه پله حتی در ساختمان‌هایی که دارای آسانسور هستند جزو ضروری ترین المان‌های معماری ساختمان به شمار می‌رود.
این المان با استفاده از سنگ، آجر، بتن و موزاییک به شکل مستقیم و مارپیچ ساخته می‌شود.
راه پله از ۶ عنصر پله، پاگرد، آب چکان، سطح شیبدار، نرده و خیزپله تشکیل شده است.
اجرای راه پله مانند هر المان دیگری نیاز به ضوابط مشخص و تعیین شده دارد.
قیمت اجرای هر پله نیز بر اساس تعداد پله، جنس پله و نوع یراق آلات استفاده شده سنجیده می‌شود.
اصول نصب راه پله‌ها
- در راه پله ساختمان، حداقل اندازه عمق کف پله ۲۸ سانتی متر است.
- ارتفاع هر پله حداکثر ۱۸ و حداقل ۱۰ سانتی متر بوده و هر کف پله باید حداقل ۲۸ سانتی متر پاخور و حداکثر ۲ درصد شیب داشته باشد.(ارتفـاع پلـه بایـد بـه میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین ۶۳ تا ۶۴ سانتی متر باشد).
- حـداکثر اخـتلاف یـا رواداری مجـاز بـین اندازه‌ها هر دو کف یا هر دو ارتفاع متوالی، ۵ میلی متر و درمورد تمام پله‌های واقع بـین دو پـاگرد متوالی مجموعاً ۱۰ میلیمتر است. در مواردی که پله ای به سطح شیبدار، ماننـد کـف پیـاده رو منتهی شود، اختلاف ارتفاع مجاز بین دو سر آن حداکثر ۸ سانتی متر به ازای هر متر طول پله است.
- عمق کف پله از لبه یک کف پله تا تصویر افقی لبه کف پله بعدی اندازه گیری می‌شود. یکسان بودن اندازه کف و عمق پله در یک شیب پلکان الزامی است.
- در تمام ساختمان‌ها میزان حداقل عرض پله الزامی، بر حسـب نـوع و بـار تصـرف و متناسب با تعداد استفاده کنندگان تعیین می‌شود. در هر صورت پله‌هـایی بـا عـرض مفیـد کمتـر از ۱۱۰ سانتی متر و پلکان‌های دارای پاگردی که عموم از آن استفاده کنند با عرض مفید کمتر از ۲۴۰ سانتی متر مجاز نیست، مگر آنکه در مقررات اختصاصی تصرفی به گونه ای دیگر تعیین شده باشد.
- حداقل عرض یا شعاع پاگرد، مساوی عرض پله است.
- حداکثر تعداد پله‌های بین دو پاگرد در سـاختمان‌هـای مـورد اسـتفاده افـراد دارای معلولیت و کم توانان جسمی حرکتی باید ۱۲ پله باشد.
- حداقل ارتفاع غیر سرگیر پله‌ها و پاگردهای آن‌ها در تمـام طـول مسـیر ۲۰۵ سانتی متـر است، که از لبه هر کف پله اندازه گیری می‌شود و بین هر دو پاگرد متوالی آن، حداکثر فاصـلۀ قـائم ۳۷۰ سانتی متر باشد.
- در ساختمان‌های دارای چهار طبقه و بیشتر بالای زمین، حداقل یک پلکان عمـومی ساختمان باید تا سطح بام امتداد یابد، مگر در بام‌هایی با شیب تندتر از ۳۳ درصد و یا بام‌های کـه هیچ گونه استفاده ای ندارند، که دسترسی از طبقه آخر به آن‌ها از طریق دیگر امکانات ماننـد نردبـام مجاز است.
- در ساختمانی که برای بام آن پلکان وجود دارد، دسترسی به بام باید از طریـق یـک اتاقک خرپشته با مساحت برابر یا کمتر از قفسه راه پله تأمین شود.
- طرح و استفاده از پله‌های قوسی در راه های خروج در صورتی مجاز است کـه حـداقل اندازه کف (پاخور) هر پله در فاصله ۳۰ سانتی متری از باریک ترین قسمت، ۲۸ سانتی متر بوده و اندازه شعاع قوس کوچک تر پله از دو برابر عرض آن کمتر نباشد.
- تمام درهای واقع در مسیرهای دسترس و خروج بایـد موافـق جهـت خروج بچرخند.
برای اطلاع از شرایط اجرای طراحی سالن زیبایی مشهد و مشاوره بازسازی منزل مشهد به مفیدی دیزاین بهترین مجری طراحی دکوراسیون داخلی مشهد مراجعه نمایید.
قیمت انواع راه پله
از جمله مواردی که در قیمت اجرای راه پله تاثیرگذار است می‌توان به نوع سنگ استفاده شده، ابعاد سنگ، تعداد پله و کاربرد آن اشاره کرد.
سنگ انتخابی می‌تواند در کف، دیواره، زیر و لبه پله مورد استفاده قرار بگیرد. لازم به ذکر است استفاده از سنگ مرغوب سبب جلوگیری از هوازدگی شده و مقاومت سازه را در برابر فشار، سایش و ضربه افزایش می‌دهد.
سنگ‌های رایج استفاده شده در راه پله سنگ مرمر، سنگ گرانیت، سنگ تراورتن و سنگ مرمریت است.
- سنگ مرمر: طول عمر، مقاومت و انعطاف پذیری بالا از ویژگی‌های سنگ مرمر است. این سنگ عموما در راه پله ساختمان‌های لاکچری و لوکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- سنگ گرانیت: سنگی مناسب و مستحکم برای اجرا در راه پله‌های داخلی و هم راه پله‌های خارجی. لازم به ذکر است در مناطق پر رطوبت استفاده از سنگ گرانیت توصیه نمی‌شود.
- سنگ تراورتن: تراورتن به دلیل مقاومت بالا در برابر هوازدگی و شرایط جوی نامساعد برای راه پله فضاهای خارجی مناسب است. این سنگ دارای تنوع زیاد در رنگ و طرح است.
- سنگ مرمریت: سنگی با رنگ روشن و دارای طیف‌های رنگی متنوع که استفاده از آن فضای محیط را بزرگتر نشان می‌دهد.
تاثیر راه پله در قیمت ساختمان‌های طبقات بالاتر
یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت ساختمان‌های بدون آسانسور تعداد پله‌ها است.
به عبارتی قیمت آپارتمان در مجتمع‌های مسکونی که فاقد آسانسور هستند در طبقات بالایی پایین تر از طبقات پایینی است. چرا که رفت و آمد سخت تر می‌شود.
از طرفی در صورت بروز حوادثی نظیر آتش سوزی و زلزله، خروج از ساختمان برای افرادی که در طبقات بالایی قرار گرفته اند مشکل تر است.
بطور کلی قیمت طبقات چهارم به بالا در ساختمان‌های فاقد آسانسور حدود ۵ تا ۱۰ درصد ارزان تر از سایر طبقات است.
این اختلاف قیمت تنها به دلیل تاثیر تعدد پله‌ها نیست و موارد دیگر را نیز شامل می‌شود.
کفسازی، نازک کاری و پوشش‌های پله
- لبه و کف پله‌ها و پاگردها و همچنین کف شیب راه‌هـا و راهروهـا بایـد بـه تشـخیص مرجع صدور پروانه ساختمان از مصالح سخت، غیرل غزنده و ثابت باشند.
- کف پله‌ها در هر راه پله باید از مصالح، رنگ و اندازه‌های یکسان تشکیل شده باشد.
- شعاع گردی لبه کف پله (نوک پله) نباید بیش از ۱۳ میلیمتر باشد.
- عناصر اصلی و مصالح مصرفی در پله‌ها، شـیب راه هـا و راهروهـای سـاختمان، بایـد مطابق با مندرجات مباحث سوم و پنجم مقررات ملی سـاختمان، دارای مقاومـت مناسـب در برابـر حریق بوده و در هنگام زلزله ریزش نداشته باشند.
برای آشنایی با نحوه طراحی اداری مشهد توسط گروه مفیدی دیزاین اینجا کلیک نمایید.
مفهوم پلکان فرار
پلکان فرار روزنه امید طبقات بالایی در مواقع ایجاد حوادث پیش بینی نشده مانند آتش سوزی و زمین لرزه است.
این راه اضطراری عموما برای برج‌های مرتفع کاربرد دارد.
در واقع پلکان فرار نوعی قوت قلب برای ساکنین طبقات فوقانی ساختمان‌های مرتفع در شرایط بحرانی است.
اجزای اصلی تشکیل دهنده پلکان فرار ستون، تیر، شمشیری، کف پله، نرده و حفاظ است.
در ادامه با شرایط احداث پلکان فرار آشنا می‌شویم.
ضوابط پلکان فرار
براساس ضوابط این دستورالعمل، پله‌های فرار، اعتباری به عنوان خروج اصولی ندارند و صرفاً برای بناهای موجود و با تائید مقام قانونی مسئول مجاز است.
پله‌های فرار در ساختمان‌های جدید به عنوان مسیر خروج و هیچ یک از اعضای آن قابل قبول نیست، ولی استفاده از آن برای بناهای موجود با شرایط ذیل و با تائید مقام قانونی مسئول مجاز است.
طراحی دکوراسیون فروشگاه مشهد توسط مفیدی دیزاین
ابعاد پلکان فرار
الف) ساختمانی است که ظرفیت پلکان آن کمتر از ۱۰ نفر در هر طبقه باشد.
عرض قابل قبول پله: ۴۵سانتی متر
ارتفاع پله: 30 سانتی متر
- ب) ساختمانی است که ظرفیت ظرفیت پلکان آن حداکثر ۲۰ نفر در هر طبقه باشد.
- عرض قابل قبول پله: 56سانتی متر
- ارتفاع پله: 23 سانتی متر
جمع بندی
بطورکلی راه پله و پلکان فرار باید از متریال با کیفیت ساخته شود تا ضمن زیبایی، ایمنی کاربر را نیز فراهم سازد.
اجرای راه پله در تمامی اماکن حتی در مکان‌هایی که آسانسور وجود ندارد ضروری است.
استفاده از متریال با کیفیت، دقت بالا در طراحی و اجرا و سرعت عمل بالا از خصوصیات بارز شرکت مفیدی دیزاین در خصوص اجرای انواع راه پله و پلکان فرار است.
جهت مشاوره و دیدن نمونه کارهای قبلی این مجموعه حرفه ای با شماره‌های زیر تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
آدرس شرکت مفیدی دیزاین؟
مشهد ، بلوار سجاد ، حامد جنوبی ۱۲
چرا باید به مفیدی دیزاین اعتماد کنم؟
- اجرای بیش از ۱۵۰۰ پروژه موفق
- سابقه ۱۵ ساله در امر طراحی و اجرا
- اعمال قیمت مناسب
- مشتری مداری
- تحویل پروژه در زمان مقرر
- استفاده از متریال با کیفیت
